Yoram Stein: "Stoppen met blowen"

Er zijn veel boeken gepubliceerd waarbij mensen getuigen over hun verslavingen, maar zeer weinig waarbij het een cannabisverslaving betreft. Dat maakt dit boek op z'n minst opmerkelijk. Yoram Stein kreeg dan ook heel wat aandacht in de pers, met o.a. interviews in verscheidene Nederlandse kranten, in Humo en in het bekende praatprogramma Pauw & Witteman op Nederland 1.

Het boek 'Stoppen met blowen' bestaat uit twee delen. In het eerste deel vertelt Yoram Stein zijn persoonlijke verhaal en behandelt daarnaast een aantal 'mythen' rond cannabisgebruik. Samengevat wil hij vooral de mythe ontkrachten dat cannabis een 'totaal onschuldig' middel is waar je niet verslaafd aan kan geraken en waar je minstens tijdens je puberteit of adolescentie mee 'moet' geëxperimenteerd hebben.

Yoram Stein beschrijft hoe hij op zijn zestiende zijn eerste joint gebruikte en er jaren later dagelijks bij het ontbijt al mee begon, om er dan heel de dag mee door te gaan. Blowen werd voor hem "een zingevingsmiddel, inspiratiebron, troost, kalmeringsmiddel en beloning ineen". Wonderlijk is wel hoe hij heel die tijd is kunnen blijven functioneren als docent en publicist. Door de band genomen zou je dan verwachten dat er ernstige problemen ontstaan op het werk of met mensen uit je directe omgeving. Volgens eigen zeggen was hij echter "een gestoorde acteur die speelde dat hij een normaal mens was (...) mijn niet-blowende omgeving had niets door". Pas op zijn 31ste wist hij dit patroon via groepstherapie te doorbreken.

Een aantal titels van deel 1 in het boek betreffen de verschillende 'mythen' die hij wil ontkrachten. Zoals: "Het is maar een jointje", "Het is niet verslavend" en "Het is een softdrug". Zijn stellingen, en het cijfermateriaal dat hij aanhaalt om zijn stellingen hard te maken, zullen door sommigen ongetwijfeld ter discussie gesteld worden. Maar dat doet weinig af aan wat hij in essentie wil aantonen, namelijk het feit dat mensen wel degelijk in de problemen kunnen geraken met het gebruik van cannabis. En dat het risico groter wordt naarmate men er vanaf jonge leeftijd mee begint en men zeer frequent gaat gebruiken.

Yoram Stein zet ook enkele leuke kanttekeningen bij de stelling (hij noemt het een 'mantra'): "Verbieden werkt averechts". Volgens hem een "ideologie uit de jaren 60" die nog steeds populair is. Ook ouders van experimenterende jongeren zetten zichzelf daarmee soms buitenspel.

Tussen de regels is wel voortdurend de wrok voelbaar die Yoram Stein koestert t.o.v. het zogenaamde "progressief-liberale" kamp waar hij vroeger ook deel van uitmaakte, en dat volgens hem minstens gedeeltelijk verantwoordelijk is voor zijn ellende. Hun "vrijheid-blijheid ideologie" is hem blijkbaar zuur opgebroken. Hoewel hij het niet met zoveel woorden zegt, lijkt hij zich nu bekeerd te hebben tot het "conservatief-christelijke" kamp. Zonder zich daarom fanatiek op te stellen. 

In het boek zegt hij expliciet geen standpunt te willen innemen rond het al dan niet legaliseren van cannabis, noch rond het al dan niet afschaffen van het Nederlandse gedoogbeleid. In interviews en opiniestukken stelt hij zich echter niet altijd even genuanceerd op. In dit verband kunnen we o.a. verwijzen naar zijn opiniestuk in het NRC Handelsblad . Hierin wordt Nederland opnieuw als een 'narcostaat' afgeschilderd. Ook bij zijn beschuldigingen aan het adres van het Trimbos instituut  lijkt hij nogal kort door de bocht te gaan. Trimbos zou bewust feiten hebben achtergehouden of verdraaid, omdat enkele van hun medewerkers zelf cannabisgebruikers zijn. Hoewel het natuurlijk best mogelijk is dat er fouten gemaakt werden, suggereert hij in zijn boek dus een complottheorie...

Het tweede deel behandelt een 10-stappen methode om van cannabisverslaving af te komen. Ze werd ontwikkeld door Peter Van Dalen, een therapeut die voorheen werkzaam was bij de Jellinek kliniek te Amsterdam. De methode wordt bij voorkeur toegepast in een context van groepstherapie, waarbij tijdens de aanvangsperiode gebruik gemaakt wordt van urinecontroles en de nadruk gelegd wordt op abstinentie.

Interessant is het begrip 'robotten' (tijdens stap 7). Robotten wil zeggen: "niet denken, niet voelen, maar doen". En zich concentreren op slechts één doelstelling: "ik gebruik niet". Terecht wordt opgemerkt dat het tijdens de eerste weken van onthouding niet aan te raden is om te veel stil te staan bij gevoelens en andere zaken die vroeger door het gebruik onderdrukt werden. Pas na enkele weken kan hier ruimte voor komen.

Bij deze methode wordt wel een aparte definitie gehanteerd om 'verslaving' te omschrijven. Namelijk: "iemand is verslaafd wanneer hij of zij er voor zichzelf is achter gekomen dat er maar één remedie is, en dat is stoppen voor de rest van zijn of haar leven". Die definitie maakt deze vorm van behandeling uiteraard niet toegankelijk voor diegenen die twijfels hebben omtrent hun gebruik, en die iets aan dat gebruik wil veranderen. Voor hen die nog willen onderzoeken of ze inderdaad 'verslaafd' zijn of die eerst willen proberen te minderen, biedt deze methode geen perspectieven. Deze mensen wordt aangeraden andere vormen van hulpverlening op te zoeken. De methode richt zich eigenlijk in de eerste plaats op 'roesverslaafden' (ongeacht welk middel ze daarvoor gebruiken) die reeds herhaaldelijk geprobeerd hebben om hun gebruik onder controle te krijgen, maar telkens in mum van tijd hervielen in hun oude patroon van massaal gebruik.

Conclusie

Een vlot geschreven boek dat waarschijnlijk herkenbaar is voor mensen die te kampen hebben met ernstige cannabisproblemen, maar ook voor anderen die te maken krijgen met deze problematische gebruikers. Hoewel niet voor de volle 100%. De hoeveelheden cannabis die Yoram Stein naar eigen zeggen gebruikte, zullen bij de meeste mensen sneller tot problemen leiden met de directe omgeving.

Sommige argumenten in dit boek kunnen aanleiding geven tot discussie. Maar het is alleszins een goede zaak dat Yoram Stein aantoont dat cannabisproblemen en cannabisverslaving voor een aantal mensen een realiteit zijn, of kunnen worden. Door tegelijkertijd zijn eigen verhaal te vertellen, wordt het boek meer invoelbaar voor een ruimer publiek.

Onderhuids voert hij echter ook een ideologisch betoog. Het zal daarom niet verbazen dat sommige discussies naar aanleiding van dit boek opnieuw dreigen te ontaarden in een steekspel tussen 'believers' en 'non-believers', op zoek naar hun grote gelijk. Voor de ene groep is Yoram Stein een volkomen fantast die gewoon aandacht zoekt, voor de andere groep levert hij het ultieme bewijs dat cannabis gevaarlijk is en moet verboden worden. Hopelijk verzandt de huidige discussie omtrent het gedoogbeleid in Nederland niet in een dergelijk emotioneel en ideologisch steekspel, want dan zal uiteindelijk niemand er iets bij winnen.

Het toont nog maar eens aan dat bij problematisch druggebruik niet enkel mag gekeken worden naar het middel op zich (ook al is het dan een zogenaamde 'soft drug'), maar ook naar de persoon van de gebruiker, de leeftijd, de functie die dat gebruik heeft en de invloed die de cultuur en de directe omgeving uitoefenen.

Stoppen met blowen - Yoram Stein, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, ISBN 9789046806555